روز زمين و ناکارآمدي آموزش‌هاي مدرسه‌اي
سلامت نیوزـ*محمد رضا نیک نژاد: در تارنماي شبکه «روز زمين» علاوه‌بر شعار سال ۲۰۱۷ اين سازمان که سواد زيست‌محيطي است، مي‌خوانيم «پويش روزِ زمين در سال ۲۰۱۷، سواد محيط‌زيستي و آبوهوايي است. آموزش‌وپرورش بنيان پيشرفت است.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت: ما نيازمند پرورش شهرونداني جهاني و چيره به مفاهيم دگرگوني آب‌وهوا و آگاه از تهديد بي‌مانند اين دگرگوني‌ها در سياره‌مان هستيم. ما نيازمند توانمندسازي همه شهروندان با اين دانش براي الهام‌بخشيدن به عمل در حمايت از حفظ محيط‌زيست هستيم. سواد محيط‌زيستي و آبوهوايي نه‌تنها موتور محرکه‌اي براي ساختن رأي‌دهندگان سبز و پيشبرد سياست‌ها و قوانين زيست‌محيطي و آبوهوايي است که براي افزايش شتاب در آفرينش فناوري‌ها و شغل‌هاي سبز است. روز زمين امسال، با جامعه خويش براي آموزش سواد محيط‌زيستي و آبوهوايي گردهم آييد يا طرح ديگري با تمرکز بر آموزش‌وپرورش را (پيگيري کنيد)…» (http://www.earthday.org) علاوه‌براين، بسياري از نهادهاي زيست‌محيطي جهان، اين روز را گرامي داشته و براي آن برنامه‌هاي ويژه‌اي ترتيب داده‌اند؛
براي نمونه (European Christian Environmental Network) شبکه زيست‌محيطي مسيحي اروپا درباره اين روز نوشته است: «سال ۲۰۱۷ يک موقعيت محوري براي کره زمين است. در اين سال «روزِ زمين» برچسبي از نخستين سالگرد امضاي پيمان‌نامه پاريس را بر خود دارد. باوجود اين دستاورد چشمگير، ما نمي‌توانيم از تدارک تلاش‌هايمان دست بکشيم. براي ساختن جهاني که به حفظ محيط‌زيست ارج مي‌نهد و گسترش جوامع پايدار براي همه انسان‌ها، ما بايد شهروندان پرورش‌يافته داشته باشيم. شبکه روزِ زمين به‌‌خاطر کمک به پيشبرد رويدادهاي کاميابانه و معني‌دار براي روزِ زمين در سراسر جهان هيجان‌زده است. موضوع روز زمين در سال ۲۰۱۷، سوادِ محيط‌زيستي و آب‌و‌هواست…» (http://www.ecen.org)
يکي از علت‌هاي نام‌گذاري روزهاي ملي و جهاني، توجه بيشتر جامعه به آنهاست تا چشم و دل و انديشه افراد با آن موضوع، درگيري بيشتري بيابد. از سال ۱۹۶۹ که جان مک‌کانل، کنشگر صلح در اجلاس يونسکو اين روز را پيشنهاد داد و با پيگيري برخي کنشگران محيط‌زيستي به تصويب رسيد، هر ساله به فراخور اين روز در سراسر جهان، روزِ زمين پاس داشته مي‌شود اما همچنان که در متن‌هاي بالا نيز به آن اشاره شد، شعار امسال روز زمين، سواد محيط‌زيستي و آبوهوايي است. طرح اين شعار از سويي نشان مي‌دهد هنوز شهروندان بسياري از کشورها سواد درخوري درباره محيط‌زيست و گرفتاري‌هاي آن ندارند و از ديگر سو اهميت نهادهايي مانند خانواده و آموزش‌وپرورش در افزايش اين سواد را يادآور مي‌شود. در کشور ما نيز گرفتاري‌هاي زيست‌محيطي و آگاهي‌هاي شهروندان، نشان از کم‌سوادي يا بي‌سوادي در زمينه‌هاي زيست‌محيطي دارد و بي‌گمان راه براي رفتن در اين مسير، بسيار دراز و پرپيچ‌وخم است اما آنچه آزاردهنده است، اين است که دو نهاد تأثير‌گذار بر آموزه‌هاي زيست‌محيطي، آنچنان که بايد وظيفه خويش را انجام نمي‌دهند و شهروندان کشور همچنان در دوري از کم‌سوادي و بي‌سوادي محيط‌زيستي مي‌گردند و به زمين به‌عنوان تک‌نگين فيروزه‌اي کهکشانمان آسيب مي‌رسانند.
در کشورهاي پيشرو در آموزش‌هاي زيست‌محيطي، تمرکز بر آموزش نوآموزان در مدرسه و افزايش آگاهي‌هاي آنها از جهان پيرامون و پاسداشت و نگهداشت زيست‌بومشان يعني همان سواد محيطي‌زيستي، به شکل جدي و سازمان‌مند پيگيري و انجام مي‌شود. گرچه در کشور ما و به‌ويژه در درونمايه‌هاي کتاب‌هاي درسي ۹ سال نخست، توجه به آموزش‌هاي زيست‌محيطي افزايش يافته و اين جاي خرسندي دارد اما شوربختانه، فرهنگ آموزشي ريشه‌دار و آسيب‌زاي معدل‌محور و اولويت نگاه کمي در آموزش، همچنان جلوی فضاي درخور براي گسترش و ژرفابخشي آموزش‌هاي زيست‌محيطي را مي‌گيرد و همچنان ما درگير دهه‌ها بي‌توجهي به زمين و گرفتاري‌هاي آن هستيم. با توجه به نگاه ويژه وزير آموزش‌وپرورش به آموزش‌هاي شهروندي و همچنين گسترش نگاه و رفتارهاي مهربانانه نسبت به طبيعت و محيط‌زيست، انتظار مي‌رود که روزهايي مانند روز زمين در کشور و به‌ويژه در نهادهاي آموزشي، بازتاب بيشتر يافته و در اين روز، مدرسه‌ها با برنامه‌هاي ويژه‌اي به گسترش سواد زيست‌محيطي نوآموزان امروز و شهروندان فردا بپردازند. با اين کار شايد بتوان بيش از گذشته به نگهداشت و پاسداشت زيست‌بوم کشور و جهان اميدوار شد.
