کاهش سن معاینه فنی خودروها از ۵ به ۴ سال مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی است که اعتراض و انتقاد فعالان و کارشناسان محیط زیست کشور را در پی‌داشته است. تا چند سال قبل دارندگان خودرو پس از ۲ سال موظف به تجدید معاینه فنی و دریافت آرم جدید بودند، مجلس نهم اما سن معاینه فنی را از ۲به ۵ سال افزایش داد که به لحاظ ایمنی و آلودگی‌های زیست‌محیطی، اقدامی تاسف برانگیز از دید کارشناسان بود.

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه قانون نوشت: در مجلس فعلی اما همراه با لایحه هوای پاک، موضوع کاهش مجدد سن معاینه فنی خودرو ها به ۲ سال نیز مطرح شد که امیدواری های زیادی را ميان فعالان محيط‌زيست به همراه داشت با این حال مجلس در اقدام اخیر خود سن معاینه فنی را تنها یک سال کاهش داد که به گفته کارشناسان، تاثیر زيادی بر مسائل ایمنی یا زیست محیطی نخواهد داشت. کارشناسان از محدودیت‌تعداد مراکز معاینه فنی به عنوان عامل اصلی عدم کاهش سن معاینه فنی نام می برند و معتقدند مجلس با مردم روراست نیست؛ چرا که به صراحت عنوان نمی کند که از سامان دادن سیل خودروها در صفوف معاینه فنی ناتوان هستیم. کارشناسان با اشاره به اینکه همین حالا نیز بسیاری از خودرو ها آرم های غیر قانونی دارند، می گویند که حتی همین طرح ۴ ساله هم درست انجام نمی شود و مردم برای فرار از صف های طولانی، آرم های غیر قانونی می گیرند. در این خصوص ريیس ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران، از کاهش سن معاینه فنی خودرو به ۴ سال با عنوان اقدامی تاسف بر انگیز نام برد و گفت: کاهش یک‌ساله سن معاینه، تاثیر چندانی در تقلیل میزان آلودگی هوا و ارتقای سطح کیفی خودروها نخواهد داشت. در روزهاي اخير معصومه ابتکار، ريیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز با انتقاد کاهش سن معاینه فنی از پنج به چهار سال گفت: پیشنهاد دولت کاهش سن معاینه فنی از پنج سال به دو سال بود. ما نیز بر این موضوع تاکید داشتیم ولی در مجلس شورای اسلامی دوره معافیت فنی از پنج سال به چهار سال کاهش پیدا کرد.وی در پاسخ به این پرسش که سازمان حفاظت محیط زیست در قبال این تصمیم مجلس چه اقدامی را پیش خواهد گرفت، گفت: چند سال درگیر همین لایحه بودیم. یکی از راه‌ها این است که ۶ ماه دیگر لایحه جدیدی ارائه دهیم.

مراکز معاینه فنی محدود هستند

لزوم توجه به تاثير ۷۰ درصدي آلايندگي خودروها بر تشديد آلودگي هواي كلان‌شهرها، از موضوعاتي است كه به گفته كارشناسان محيط زيست، بي توجهي به آن تداوم مشكلات آلودگي هوا دركلان‌شهرها را به همراه خواهد داشت. «اسماعیل کهرم» مشاور سازمان محيط زيست در همين باره در گفت و گو با «قانون» از محدودیت تعداد مراکز معاینه فنی خودرو به عنوان عامل اصلی عدم کاهش سن معاینه فنی خودرو نام برد.کهرم با تاکید بر اینکه مجلس با مردم روراست نیست، افزود: مساله اصلی این است که تعداد کافی ایستگاه معاینه فنی وجود ندارد و همین حالا که سن معاینه فنی ۴ تا ۵ سال است، مردم ساعت ها در صف معاینه فنی معطل می شوند. اگر قرار باشد که ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه اتومبیل هر ۲ سال یک بار این گواهی را دریافت کنند، ماندن در صف معاینه برای هر ماشین ۳ روز زمان خواهد برد. این کارشناس محیط زیست در ادامه با اشاره به اینکه مجلس از صحبت در این خصوص طفره رفته و این مسائل را با مردم در میان نمی‌گذارد، اظهار داشت: نمایندگان مجلس می دانند که همین حالا نیز معاینه‌فنی به درستی انجام نمی شود و بسیاری از ماشین‌ها آرم های غیر قانونی دارند. با کاهش سن معاینه‌فنی، دریافت آرم های غیرقانونی بیشتر خواهد شد. کهرم در پاسخ به «قانون» در خصوص کاهش محدودیت تعداد مراکز معاینه فنی خودروها گفت: در کشورهایی نظیر انگلیس، مراکز معاینه فنی در سطح شهر پراکنده هستند و مکانیک های شاخص و تعلیم‌دیده، ماشین ها را تست می کنند. این مراکز که به MOT معروف هستند، می توانند در ایران نیز راهکار عبور از بحران آلودگی ناشی از فرسودگی ماشین ها باشند. وی با اشاره به اینکه کاهش سن معاینه فنی به ۴ سال، کمکی به کاهش آلودگی های زیست‌محیطی نخواهد کرد، افزود: یک تاکسی در مدت ۴ سال چندکیلومتر کار خواهد کرد و چه بر سر محیط زیست خواهد آورد؟ ۸۵ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از وضعیت نامناسب وسایل نقلیه است و مجلسی‌ها راه عبور از چنین بحرانی را نمی دانند. این مساله لازم به ورود افراد متخصص و زبده است.

معاينه فني و كاهش تصادفات رانندگي

بي توجهي به تاثيرات معاينه فني خودرو در كاهش آلودگي هوا و لزوم انجام دوره اي آن توسط مالكان خودرو در شرايطي است که بررسي هاي مرکز پژوهش‌های مجلس شوراي اسلامي نيز بر ضرورت‌ کاهش مدت معافیت معاینه فنی خودروهای نو در کشور تاکید دارد. در این گزارش، یکی از انگیزه‌های کاهش مدت معافیت معاینه فنی خودروها، افزایش ایمنی خودروها و کاهش تصادفات عنوان شده و آمده است:« بررسی حوادث رانندگی در سطح شهرها و جاده‌های کشور نشان می‌دهد که نقایص فنی وسایل نقلیه از عوامل مهم بروز این‌گونه حوادث هستند. براساس گزارش شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، ۳۳ درصد از خودروهایی که در سال ۱۳۹۱ به مراکز معاینه فنی مراجعه کرده‌اند، دارای نقص ایمنی موثر بوده‌اند.نکته مهم دیگر سطح کیفی خودروهای داخلی است که به‌رغم تصویب قانون« ارتقای کیفی خودرو و سایر کالاهای صنعتی»، هنوز با تحقق کامل این قانون و استانداردهای جهانی فاصله زیادی وجود دارد. برای مثال می‌توان به اختلاف زیاد میانگین نمرات‌منفی خودروهای سبک تولید داخل با خودروهای مشابه خارجی اشاره کرد؛ به‌طوری که میانگین نمره منفی تعداد محدودی از خودروهای داخلی در فاصله ۳ تا ۲۰ قرار می‌گیرد و در مقابل میانگین نمرات منفی اکثر خودروهای ساخت داخل حدود ۶۰ تا ۹۰ گزارش شده است. ازسویی با توجه به کیفیت خودروهای تولید داخل و تجربه سایرکشورها که موضوع معاینه فنی پس از اتمام دوره گارانتی قابلیت اجرایی پیدا می‌کند، می‌توان نتیجه گرفت که خودروهای نوي تولید داخل کشور باید پس از اتمام دوره ضمانت (گارانتی) شرکت‌های خودروساز یعنی ۲ سال به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند تا مورد پایش‌فنی قرار گیرند؛ بنابراین همزمان با الزام قطعه‌سازان و شرکت‌های خودروساز داخلی به تولید محصولاتی با کیفیت مطلوب‌تر، کوتاه شدن زمان معافیت خودروهای تولیدی نيز الزامی است».

فقدان پروتکل واحد برای معاینه فنی

«بهروز دهزاد»، کارشناس محیط زیست نیز در گفت‌وگو با «قانون»، کاهش سن معاینه فنی خودرو حتی به ۲ سال را نیز نادرست دانست و گفت: خودرو ها هر سال به معاینه فنی نیاز دارند اما در ایران قدرت کارتل‌های خودروسازی بر تنظیم یا تحریف قانون اثر‌گذار است. دهزاد با تاکید بر اینکه مسئولان تا کنون قادر به فراهم کردن شرایط مناسب برای مراجعان معاینه‌فنی نبوده اند، ادامه داد: حتی طرح ۴ ساله نیز درست انجام نمی شود و مردم برای فرار از صف های طولانی، آرم های غیر قانونی می گیرند. این کارشناس از فقدان پروتکل واحد برای معاینه فنی خودرو در ایران به عنوان یکی از عمده مشکلات این طرح نام برد و گفت: مراکز، محدود هستند و همان مراکز محدود هم سلیقه‌ای عمل می کنند و مردم را خسته می کنند. مراکز، دستورالعمل مشخص ندارند و و گاهی عیبی روی ماشین می گذارند که به هیچ عنوان وجود ندارد و گاهی ایرادی که وجود دارد را نمی بینند. گاهی بدون ذکر هیچ مشکلی برای خودرو آرم را صادر می کنند و گاهی شخص را از مراجعه پشیمان می کنند. متاسفانه پروتکل ثابت و نظارت و کنترل بر کار این مراکز وجود ندارد. دهزاد در خصوص تبعات ناشی از آلودگی خودروها به ویژه در فصول سرد سال و شرایط وارونگی هوا، به آمار بالای مرگ و میر ناشی از این آلودگی اشاره کرد و اظهار داشت: سال ها قبل در یک دوره ۵ روزه وارونگی هوا، آمار فوت در بهشت زهرا را بررسی کردم. نتیجه نشان از افزایش آمار مرگ و میر از روزانه ۶۰۰ نفر به ۲هزار و ۱۵۰نفر بود. علت فوت برای اغلب این افراد سکته های قلبی و مغزی و نارسایی تنفسی ذکر شده بود. این آمار مشتی نمونه خروار است. آلودگی هوای تهران منابع و مآخذ مختلفی دارد که یکی از آن‌ها ، موضوع سلامت کارکردی خودروهاست که می تواند در کنار توجه به سایر موضوعات آلوده کننده هوا اعم از حذف کارخانه هاي آلاینده، اصلاح ساختار شهرسازی، اصلاح الگوی مصرف انرژی، ارتقای کیفیت خودروهای تولیدی، کاهش سفرهای درون شهری و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و اصلاح کیفیت سوخت مصرفی خودروها، در بهبود وضعیت هوای شهر موثر باشد. همان‌طور که در ابتدای گزارش آمد، بیش از ۷۰ درصد از علل آلودگی هوای تهران مربوط به خودروهاست که هرچه در کاهش این سهم تلاش شود، سود آن به زندگی شهروندان باز خواهد گشت.

زمینه اجرای معاینه فنی ۲ ساله خودروها فراهم شود

زهرا ساعی/عضو كميسيون اجتماعي مجلس

معتقدم معاينه فني خودرو در كشور بايد به جديت از سوي شهرداري ها دنبال شده تا شاهد تاثيرات بسزاي آن در كاهش آلودگي هوا باشيم. به همين دليل شخصا با مصوبه کاهش سن معاینه‌فنی خودرو به ۴ سال موافق نیستم و لازم بود که معاینات‌فنی در بازه زمانی کمتری انجام شود. اما نمایندگان موافق این قانون نیز نظرات‌کارشناسی خود را داشتند. به هر روی، قانون زمانی تاثیرگذار است‌که زمینه اجرای آن فراهم باشد. از نظر تعداد مراکز معاینه فنی در کشور، زمینه اجرای ۲ ساله این طرح مهیا نیست و در حال حاضر نیز شاهد ازدحام و آزار دیدن مردم در صفوف معاینه فنی هستیم؛ این درحالی است که مردم مشغله های خود را دارند و معطل شدن برای دریافت آرم معاینه‌فنی، به معضل تبدیل شده است. متاسفانه تاکنون زمینه افزایش تعداد این مراکز فراهم نشده و فکر می‌کنم فقدان تعامل صحیح بین دولت و شهرداری‌ها، از عمده دلایل عدم افزایش مراکز باشد. با وجود اینکه تاکید می‌کنم سن ۴ سال برای معاینه فنی غیرمنطقی است و موافق این مصوبه نیستم اما باید این واقعیت را پذیرفت که امکانات، ظرفیت ها و زمینه اجرای معاینه فنی ۲ ساله در کشور فراهم نیست و به طور همزمان بايد با افزايش ظرفيت هاي مربوط به معاينه‌فني ، سن انجام آن براي خودروها نيز كاهش يابد.