سازمان نظام پزشکی به جای “تامین منافع بخشی” به فکر حل مشکلات کل صنف پزشکی باشد/ “پرونده الکترونیک سلامت” یکی از راهکارهای مقابله با تقاضای القایی

به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران پویا؛ سازمان نظام پزشکی، سازمانی با قدمتی بیش از ۶۰ سال است که با هدف حفظ‌ و حمایت‌ از حقوق‌ صنفی‌ شاغلان‌ حرف‌ پزشکی‌، حفظ‌ و حمایت‌ از حقوق‌ بیماران‌، تنظیم‌ روابط‌ شاغلین‌ حرف‌ پزشکی‌ با دستگاه‌های‌ ذی‌ربط‌ در جهت‌ اجرای‌ موازین‌ و مقررات‌ و قوانین‌ مربوط‌ به‌ امور پزشکی‌ و … فعالیت می‌کند.

امروز جمعه، ۲۵ تیر ماه ۱۴۰۰، هشتمین دوره انتخابات سازمان نظام پزشکی برگزار می‌شود و در این انتخابات، گروه‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، علوم آزمایشگاهی، لیسانس‌های پروانه‌دار و بالاتر و گروه مامایی در سراسر کشور با یکدیگر به رقابت می‌پردازند.

با وجود اینکه طرح‌هایی نظیر طرح تحول نظام سلامت، تعرفه خدمات درمانی به شدت افزایش یافت؛ بخش عمده‌ای از جامعه پزشکی خواستار افزایش تعرفه‌های پزشکی و بازگرداندن حق تعرفه گذاری به سازمان نظام پزشکی هستند!  مسئله‌ای که به عقیده بسیاری از کارشناسان باعث ایجاد شکاف عمیقی بین بخش خصوصی و دولتی، سوق دادن پزشکان و بیماران به سوی بخش خصوصی و کاهش کیفیت ارائه خدمات درمانی در بخش دولتی می‌شود.

در همین راستا به سراغ دکتر هومن حسن‌زاده؛ پزشک فعال صنفی رفتیم تا با او گفت‌وگو کنیم و مشکلات پزشکان را از زبان خودشان بشنویم.

تسنیم: یکی از اتفاقات رخ داده در جریان طرح تحول نظام سلامت، افزایش چشمگیر تعرفه خدمات درمانی بود. با این وجود هنوز پزشکان رضایت ندارند؛ علت چیست؟

در تدوین طرح تحول نظام سلامت، برخی مصوبات همراه با تعارض منافع بود؛ برای مثال متخصصین بیهوشی تعرفه‌های پایین‌تری نسبت به برخی تخصص‌ها دارند که این اختلاف در تعرفه‌گذاری ناشی از تعارض منافع بوده است.

درخصوص افزایش تعرفه‌ها نیز باید به این نکته توجه کنیم که این افزایش باید بر اساس استانداردها عادلانه صورت بگیرد، برای مثال نباید انجمن و متخصصینی که قدرت رایزنی بیشتری با دولت برای افزایش تعرفه‌ها دارند، تعرفه‌های خدمات درمانی‌شان به میزان زیادی افزایش پیدا کند و سایر تخصص‌ها بی نصیب بمانند. یکی از مسائلی که مطالبه پزشکان است، بازگرداندن حق تعرفه گذاری به سازمان نظام پزشکی است.

تسنیم: انتقادات زیادی به بازگرداندن حق تعرفه‌گذاری به سازمان نظام پزشکی وارداست که یکی از آن‌ها، افزایش تعرفه بخش خصوصی نسبت به بخش دولتی است. یکی از مشکلاتی که یکسان نبودن تعرفه بخش خصوصی و دولتی ایجاد می‌کند سوق دادن پزشکان به فعالیت در بخش خصوصی است که کیفیت خدمات در بخش دولتی را کاهش می‌دهد و هزینه‌های درمانی مردم به تبع آن افزایش می‌یابد؛ با این وجود چرا جامعه پزشکی موافق وجود فاصله میان تعرفه بخش خصوصی و دولتی هستند؟

من فکر می‌کنم اگر پزشکان احساس کنند تعرفه‌ها منطقی است بسیاری از آنها حاضرند در بخش دولتی با حقوق کمتر نسبت به بخش خصوصی کار کنند. کلا یکسری از افراد علاقه به اشتغال در بخش دولتی دارند، حتی اگر درآمدش کمتر از بخش خصوصی باشد زیرا امنیت شغلی و استرس کار دولتی کمتر از بخش خصوصی است و هزینه‌هایش هم کمتر است. بسیاری از افراد حاضرند در شرایط کم‌استرس‌تر در بخش دولتی مشغول به فعالیت شوند به شرط آن‌که شرایط بهتری برایشان فراهم شود.

تسنیم: منظور از شرایط بهتر چیست؟

در حال حاضر در کشورهای همسایه مانند عمان و ترکیه درآمد پزشکان بالاتر از ایران است(؟!) و این امر باعث می‌شود که شاهد مهاجرت بسیاری از پزشکان به سایر کشورها باشیم. در حالی که باید با توجه بیشتر به جامعه پزشکی و فراهم کردن شرایط معقول و منطقی برای معیشت آنها، از مهاجرت آنها جلوگیری شود. باید با استفاده از توانمندی پزشکان در کشور، بتوانیم علاوه بر درمان بیماران خودمان، توریسم درمانی را نیز راه اندازی کنیم تا ارزآوری نیز افزایش یابد اما متاسفانه توریسم درمانی نیز دارای مراحل بروکراسی اداری زیاد، آیین‌نامه‌های پیچیده و موانع مختلف است و برای گردشگری سلامت، سازوکارهای قانونی و اداری خوبی وجود ندارد. با استفاده از توریسم درمانی نیز می‌توان درآمد پزشکان را افزایش داد اما متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد و برعکس، شاهد جذب پزشکان ایرانی به کشورهایی مانند امارات، عمان، ترکیه و … هستیم.

تسنیم: ما شاهد بودیم که با افزایش تعرفه پزشکی در جریان طرح تحول نظام سلامت، سازمان‌های بیمه‌گر ورشکسته شدند. چه شرایطی باید ایجاد شود که هم تعرفه پزشکان به طور منطقی افزایش یابد و هم به مردم و دولت فشار مالی تحمیل نشود؟

امروزه به این نتیجه رسیده‌ایم که سیستم DRG (تعیین هزینه بر اساس گروه‌های تشخیصی) بهترین روش است و در سیستم مدیریت منابع، سقف بودجه‌ای برای هزینه‌کرد در ارتقای سلامت یک منطقه مشخص می‌شود؛ در این سیستم صرفاً از کاهش تعرفه پزشکان به عنوان منبعی برای صرفه جویی در هزینه‌ها استفاده نمی‌شود بلکه مدیریت کلان هست که باعث کاهش صرفه می‌شود. یعنی باید مدیریت به گونه‌ای صورت بگیرد که با اتکا بر امر پیشگیری، از هزینه‌های درمان جلوگیری شود.

روشی که در اجرای طرح تحول سلامت به کار گرفته شد اشتباه بود زیرا قرار بود منابع گسترده‌ای که در بخش درمان هزینه می‌شود برای سه دهک پایین جامعه باشد اما این سه دهک مشخص نشد و این هزینه برای همه افراد اعم از افراد برخوردار و کم‌برخوردار انجام شد. برای مثال پس از اجرای طرح تحول سلامت، کاهش هزینه‌های درمانی برای همه اقشار جامعه اعم از غنی و فقیر انجام گرفت و در یک بیمارستان دولتی در یکی از خیابان‌های شمال شهر تهران عمل جراحی تعویض مفصل افزایش یافت؛ در واقع یک عمل جراحی که چندین میلیون هزینه داشته با پوشش بیمه‌ای، با چندصد هزار تومان انجام می‌شد در حالی که اکثر افراد مراجعه کننده به آن بیمارستان، افراد برخورداری بودند که نیاز به بیمه رایگان نداشتند! افرادی که ثروتمند هستند باید حق سرانه بیشتری بپردازند تا میزان هزینه‌‌کرد از جیب دولت کاهش یابد. اتفاقی که در اجرای طرح تحول سلامت رخ نداد.

از سوی دیگر در بسیاری از کشورهای پیشرفته از جمله آلمان، بیمه‌ها برای پیشگیری از افزایش هزینه‌ها، بیمه‌شدگان را به انجام غربالگری‌های استاندارد وادار می‌کنند، یعنی به افراد تحت پوشش خود می‌گویند بر اساس دهک‌های سنی، جنسی و شرایط زندگی، غربالگری‌هایی برای شناسایی زودهنگام و پیشگیری از بیماری‌ها انجام دهند.

برای مثال با توجه به شیوع سرطان روده بزرگ در سنین میانسالی در مردان، به یک آقای ۵۰ ساله که تحت پوشش بیمه است می‌گویند برای تمدید بیمه، باید از لحاظ سرطان روده بزرگ غربالگری شوی یا اگر بیمه‌شونده خانم باشد او را وادار می‌کنند برای تمدید بیمه خود از نظر سرطان‌های شایع زنان مانند سرطان پستان مورد غربالگری قرار بگیرد همین یک برنامه باعث شناسایی زودهنگام مشکلات و بیماری‌ها می‌شود و اگر بدخیمی‌ها در مراحل اولیه شناسایی شود با هزینه‌های بسیار کمتر قابل درمان است و از هزینه‌های سرسام‌آور درمان بیماری‌ها جلوگیری می‌شود و در صورت کاهش هزینه‌های درمانی و افزایش پوشش بیمه‌ای، افزایش تعرفه پزشکان نیز قابل تحقق است.

تسنیم: چرا این روش در سازمان‌های بیمه‌گر کشور ما برای کاهش هزینه‌ها درپیش گرفته نشد؟

طرح تحول سلامت یک طرح پوپولیستی بود و دولت می‌خواست به مردم بگوید که ما برای همه شما، خدمات درمانی را ارزان کردیم که این امر از اساس اشتباه بود.  مثالی که از خدمات بیمه‌ای کشورهای پیشرفته گفتم، نوعی مدیریت هوشمند منابع است که متاسفانه بیمه‌های ما و وزارت بهداشت از آن غافل هستند‌‌.

روش پرداخت فی‌فور سرویس در حال حاضر در کشور ما اجرا می‌شود که تقاضای القایی را به شدت بالا می‌برد و هرچه‌قدر هم منابع داشته باشیم، بالاخره ما را با کمبود بودجه مواجه می‌کند.

از سوی دیگر برخی از مردم نیز وسواس دارند و دوست دارند سالانه بارها آزمایش بدهند و معتقدند چون هزینه‌اش را بیمه می‌دهد مشکلی نیست! این امر نیز موجب تقاضای القایی می‌شود در حالی که باید منابع توسط سیاستگذاران مدیریت شود.

تسنیم: پرونده الکترونیک سلامت نیز یکی از راهکارهای مدیریت منابع است‌، ما دیدیم که در جریان اجرای نسخه الکترونیک که البته دارای نقص‌هایی بود، برخی پزشکان تمایلی به نوشتن الکترونیکی نسخ نداشتند و ندارند! علت چیست؟

پرونده الکترونیک سلامت نیز یکی دیگر از راهکارهای مقابله با تقاضای القایی و مدیریت منابع است؛ علت این‌که پزشکان تمایلی به نوشتن نسخ الکترونیک ندارند این است که احساس تعامل و همراهی بین دولت، جامعه پزشکی و بیمه‌ها وجود ندارد و بیشتر شاهد تقابل این سه هستیم.

بیمه بدون توجیه کردن پزشکان، دستوری عمل می کند و تقابل با پزشکان ایجاد می‌شود. باید در تعرفه گذاری نظرات پزشکان نیز پرسیده شود و از سوی دیگر سازمان‌های بیمه‌گر مدیریت هوشمند منابع را داشته باشند تا بتوانند در هزینه‌ها صرفه جویی کنند.

در حال حاضر بیمه از دهک‌های پایین حق سرانه پایینی دریافت می‌کند و از دهک‌های بالای جامعه نیز هزینه کم دریافت می‌کند و ارزیابی وسع به خوبی انجام نمی‌شود و منابع هدر می‌رود و صرفا به پزشکان فشار وارد می‌شود که نباید تعرفه‌ها افزایش پیدا کند و باید نسخ الکترونیک اجرا شود. طبیعتاً اگر سیستم بیمه‌ای اصلاح شود و اقناع پزشکان به خوبی صورت بگیرد مشکلات برطرف می‌شود.

تسنیم: در پایان فکر می‌کنید نقش سازمان نظام پزشکی در حل مشکلات حوزه سلامت چیست؟

سازمان نظام پزشکی می‌تواند به عنوان یک اتاق فکر برای ارائه برنامه‌های مناسب و قابل اجرا به ارکان حکومتی عمل کند. سازمان نظام پزشکی باید به جای آن‌که به دنبال تامین منافع بخشی باشد، به فکر حل مشکلات کل صنف علوم پزشکی باشد اما متاسفانه در دوره قبلی شاهد این امر نبودیم و حتی در زمینه واکسیناسیون پزشکان بخش خصوصی به خوبی عمل نشد.

در حال حاضر و در آستانه انتخابات سازمان نظام پزشکی نیز شاهد ائتلاف برخی گروه‌هایی هستیم که ادامه دهنده سیاست‌های دوره قبلی هستند. برخی همکاران نیز لیست‌های مستقلی ارائه کرده‌اند و سعی کرده‌اند از چهره‌های جدید استفاده کنند که البته این چهره‌های جدید نباید تحت فشار برخی مطالبات صنفی باشند و باید منافع کل صنف علوم پزشکی را در نظر بگیرند.