خانواده و سلامت جنسی در پرتو آموزه های اخلاق زیست خانوادگی و حقوق بشر اسلامی

دکتر محمود عباسی –رییس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی و معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزیر دادگستری در چهارمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی که در تاریخ ۸/۱۱/۱۳۹۴ در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی برگزار شد در زمینه خانواده و سلامت جنسی در پرتو آموزه های اخلاق زیست خانوادگی و حقوق بشر اسلامی به ایراد سخنرانی پرداخت. وی در بخشی از سخنان خود گفت :

خانواده کوچکترین نهاد اجتماعی اما نهادی بنیادین و دارای کارکردی بسیار ارزشمند در نظام پیچیده اجتماعی است.توجه و تأمل در شاخص های کمی و کیفی به منظور دستیابی به اهداف والایی که در سایه تشکیل نهاد خانواده و تداوم آن میسر می گردد از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ شاخص ها و خصایصی که محل دریافت آن سرچشمه زلال اخلاق زیست خانوادگی و کرامت انسانی در پرتو آموزه های حقوق بشر اسلامی است، ماده یک اعلامیه اسلامی حقوق بشر مقرر می دارد : بشر به طور کلی یک خانواده است که بندگی نسبت به خداوند و فرزندی نسبت به آدم آنها را گرد هم آورده و همه در اصل کرامت انسانی و تکلیف و مسئولیت برابرند . اعضای خانواده که رکن اصلی آن را زن و شوهر تشکیل می دهند، قطع نظر از ضرورت هایی که آنها را گرد یکدیگر فراهم می آورد باید از پیوندی مقدس و درونی که همانا احساس علاقه و عشق به یکدیگر است بهره مند باشند. در پرتو چنین رویکردی طبیعی است که به منظور به هنجار نمودن رفتار و درمان بیماری های نفسانی انسان و در نتیجه سلامت جنسی، ایجاد خانواده ای مطلوب و برخوردار از ویژگی هایی که آموزه های اخلاق وحیانی و حقوق بشر اسلامی فرا روی ما می نهد باید پای بندی به اصول و ارزش ها را وجهه همت خویش قرار دهند که این امر نقشی به غایت سودمند و مؤثر در تحکیم خانواده و استمرار کیفی آن و نقش پذیری مثبت در فرایند اجتماعی شدن و اجتناب از بزهکاری و ارتکاب جرایم و در یک کلام بازتاب هایی قابل توجه در تمامی ابعاد و شئون حیات فردی و اجتماعی خواهد داشت.

سلامت جنسی و حتی سامان بخشی به روابط جنسی زوجین در خانواده از مهم ترین وظایف اخلاقی و از حقوق متقابل زن و مرد است که باید آن را از موجبات آرامش روحی و در راستای کمال انسانی
ارزیابی کرد.اگر موضوع را از منظر اخلاق زیست خانوادگی و حقوق بشر اسلامی مورد بررسی قرار می دهیم این است که کرامت انسانی وجه مشترک اخلاق زیست خانوادگی و حقوق بشر اسلامی بلکه فصل الخطاب آنهاست و وقتی استحکام خانواده در معرض خطر است باید با بهره گیری از رویکردهای جامعوی به موضوع نگریست تا همه در برابر آن احساس تکلیف کنند ، هم خانواده، هم مردم ، هم دولت و  همه و همه باید به این رکن بنیادین اجتماعی
توجه خاص داشته باشند. و در این کنگره باید تأکید کنیم که رسالت جامعه پزشکی سنگین تر است.

در جامعه ای که بیش از ۵۰% طلاق ها ناشی از عدم تفاهم است و ۷۰% از این عدم تفاهم  ناشی از عدم تفاهم جنسی، زوجین باید با دقت و مراقبت بیشتر در قبال فروپاشی خانواده احساس مسئولیت کنند.

نهاد خانواده یک نهاد مبتنی بر روابط انسانی است که قطعاً ارزش های اخلاقی در آن ظهور پررنگ تری پیدا می کنند. لذا ارزش های اخلاقی مبنای حقوق خانواده به شمار می روند. حقوق خانواده مبتنی بر ارزش های اخلاقی است. در این کانون مقدس، حقوق و اخلاق آنچنان به یکدیگر آمیخته است که یکی از دیگری قابل تشخیص نیست. خوش رفتاری، مهر و محبت ، احترام به یکدیگر و رعایت حقوق و تکالیف از سوی زن و شوهر، خاستگاهی جز اخلاق اسلامی و
پای بندی به اصول آن ندارد. به همین دلیل تأثیر اخلاق در حقوق خانواده بیش از دیگر شاخه های حقوق است . بقای نسل یکی از علل و مبانی ازدواج است. اما مهمتراز آن ، به تعالی رسیدن انسانیت زوجین است. یکی از کمالات و از اهم آن ها ارزش های اخلاقی است.

دکتر عباسی رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بخش دیگری از سخنان خود افزود :

اخلاقی بودن همواره با نوعی خردورزی همراه است. اما اگر منظور از خردورزی صرف درون نگری باشد ما هیچگاه به فهم درستی از مفهوم اخلاقی بودن نخواهیم رسید. زیرا اخلاقی بودن همیشه در چهارچوب روابط با دیگران و به طور کلی در بستر روابط اجتماعی معنا می یابد. به همین دلیل انسان برای اخلاقی بودن ناگزیر است تا علاوه بر بازبینی درونی همواره به بیرون یعنی به عرف اجتماعی هم نظر داشته باشد. همین ضرورت دوگانه است که متفکران حوزه اخلاق را به فکر و چالش در مورد ماهیت اخلاق و تقدم اصالت بعد درونی و فردی یا بعد بیرونی و اجتماعی
وا داشته است.

ناگفته پیدا است که اخلاق اجتماعی وزنه سنگین تری در علم اخلاق دارد و شخصیت انسان بیشتر بر محور آن دور
می زند، اگر چه اخلاق فردی نیز سهم قابل توجهی دارد. اخلاق فردی در یک جامعه مقدم بر اخلاق اجتماعی است چرا که اجتماع مجموعه ای است از افراد . اخلاق زیست خانوادگی چهره خاصی از نظم عمومی است . پس آنگاه که اخلاق فردی به مخاطره می افتد این اخلاق زیست خانوادگی و اخلاق اجتماعی است که باید به ایفای نقش بپردازد.

یکی از عوامل مؤثر در پایداری زندگی مشترک، رفق، مدار و حسن معاشرت است. خوی نرم، اخلاق خوش و شکیب بودن در برابر دیگران نه تنها در زندگی اجتماعی بلکه در کانون خانواده نیز از اهمیت ویژه برخوردار است، همچنان که این امر در آیات و روایات نیز مورد تأکید قرار گرفته است . قرآن کریم می فرماید : … و عاشرُوهنّ بالمعروفِ فانکرِهتموهنّ فعسی أن تکرهوا شیئاً و یجعل الله فیهِ خیراً کثیراً .