دنیا با خطاهای پزشکی چگونه مواجه میشود؟
انسان و خطا مترادف یکدیگرند؛ تقریبا روزی وجود ندارد که ما در زندگی روزمره خود دچار خطا و اشتباه نشویم، چه از جنبه فیزیکی و چه از جنبه روانی اعمالمان اما خطا با مسئولیت نیز رابطه‌ای تنگاتنگ دارد. خطاهایی که در مسئولیت‌های بزرگ رخ می‌دهد ابعاد بزرگ‌تر و غیرقابل جبران‌تری دارد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه وقایع اتفاقیه، خطاهای پزشکی که ممکن است از سوی تمامی کادرهای بیمارستانی و درمانی سر بزند تحت‌عنوان خطاهای انسانی مرتبط با سلامت، دسته‌بندی می‌شوند. این خطاها انواع مختلفی دارند، از کوچک تا بزرگ اما علت بیشتر آنها ضعف در تشخیص و درمان است.
خطای پزشکی به عارضه‌ای جانبی و قابل پیشگیری با مراقبت گفته میشود، خواه مضر‌بودن خطا برای بیمار آشکار باشد یا نه. این خطا می‌تواند شامل یک تشخیص نادرست یا ناقص، درمان نادرست یک بیماری، مصدومیت، سندرم، رفتار، عفونت یا ایجاد بیماری‌های دیگر باشد. آماری از سازمان بهداشت جهانی وجود دارد که نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۴ در سطح جهانی، ۱۴۲هزار نفر از عوارض جانبی درمان پزشکی جان خود را از دست داده‌‌اند
این آمار ۹۴هزار نفر نسبت به سال ۱۹۹۰ افزایش نشان می‌دهد اما مطالعات مستقل دانشگاهی در آمریکا می‌گوید که در سال ۲۰۱۶ تنها در این کشور ۲۵۱,۴۵۴ مورد مرگ به علت خطای پزشکی ثبت شده است؛ عددی وحشتناک که نادرست بودن آمار پیشین را اثبات می‌کند. گزارش سال ۲۰۰۰ یک مؤسسه پزشکی نقطه آغازی بود به نگرانی جامعه جهانی درباره خطاهای پزشکی.
این مؤسسه تخمین زده بود که تنها در بیمارستان‌های آمریکا هرسال ۴۴هزار تا ۹۸هزار خطای پزشکی منجر به مرگ قابل پیشگیری، به وقوع می‌پیوندد و یک میلیون مصدومیت ناخواسته تنها دریک سال در آمریکا عامل نگرانی دوم بود. مؤسسه دیگری، تحقیقاتی مشابه را در بریتانیا انجام داد؛ ۸۵۰هزار خطای پزشکی در بیمارستان‌های این کشور رخ می‌دهد که بیشتر از ۲میلیارد پوند هزینه اضافی دربردارد.
مخالفت پزشکان بلافاصله آغاز شد و آنها روی کلمه «قابل پیشگیری» بحث می‌کردند. مطالعه دیگری در سال ۲۰۰۱ از سوی انستیتو جهانی پزشکی صورت گرفت که نشان داد از هر ۱۰هزار بیماری که به دلایل مختلف به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند یک بیمار می‌میرد که می‌توانست لااقل سه ماه یا بیشتر در شرایط خوب، نرمال و سلامت زندگی کند. سال ۲۰۰۶ مطالعات همین مؤسسه آشکار کرد که ۱,۵ میلیون نفر در جهان هرساله از خطاهای معمول پزشکی آسیب می‌بینند. آژانس تحقیقات و کیفیت مراقبت‌های سلامتی در سال ۲۰۰۲ گزارش داد که تقریبا ۱۶درصد مرگ‌های بیمارستانی به نوعی با خطاهای انسانی مربوط هستند.
بهترین‌ها و بدترین‌های پزشکی جهان
آمریکا در بین کشورهای پیشرفته جهان، بدترین آمار خدمات پزشکی و خطاهای پزشکی را داراست. درواقع ۹,۷ درصد از عوامل مرگ‌ومیر در آمریکا ناشی از خطاهای پزشکی است. خطای پزشکی سومین قاتل بزرگ مردم آمریکا پس از بیماری‌های قلبی و سرطان است. با اختلاف فراوان بعد از خطاهای پزشکی، بیماری‌های تنفسی و تصادفات قرار دارند. عامل خطاهای پزشکی در بین مردم اتحادیه اروپا نیز به‌عنوان مشکلی برجسته شناخته میشود. در ایتالیا ۹۷درصد، در لهستان ۹۱ درصد و در لتونی ۹۰ درصد به این مشکل اذعان دارند؛ یعنی حداقل ۹ نفر از هر۱۰ نفر. این آمار در بین کشورهای اسکاندیناوی بهتر است و نزدیک به نیمی از مردم به سیستم پزشکی خود اعتماد دارند.
آمار اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که ۲۳درصد مردم اعلام کرده‌اند که به صورت مستقیم خود یا خانواده‌شان درگیر یک خطای پزشکی شده‌اند. ۱۸درصد این افراد به مشکلی جدی برخوردند و ۱۱درصد با عوارض مصرف داروی اشتباه مواجه شدند. به طور کلی در اروپا حوادث بیمارستانی شایع‌تر از حوادث ناشی از مصرف داروی نامناسب است. بیشترین تجربه خطای پزشکی اروپا در لتونی (۳۲درصد)، دانمارک (۲۹درصد)، لهستان (۲۸درصد) گزارش شده است. درحالی که بیشترین خطای تجویز دارو در لتونی (۲۳درصد)، دانمارک (۲۱درصد) و استونی و مالت (۱۸درصد) دیده میشود. اتریش با ۱۱ درصد خطای پزشکی و هفت درصد خطای تجویز دارو، جزء کشورهای پیشرفته در این زمینه محسوب میشود. آلمان و مجارستان را می‌توان بهشت پزشکی و بیمارستانی جهان نام برد؛ کشورهایی که خطای پزشکی در آنها به‌ندرت اتفاق می‌افتد.
اشتباهت را بگو
مجموعه مطالعات صورت گرفته، دیگر جای بهانه‌ای برای فرار از خطاهای انسانی باقی نگذاشته بود. مؤسسات مختلف پزشکی کدهای خود را به روز‌رسانی کردند و دستورالعمل‌های جدیدی را ساماندهی کردند تا میزان این خطاها به حداقل برسد. نکته اصلی این کدها به رفتار عوامل درمانی و کادرهای پزشکی و بیمارستانی پس از بروز این خطاها بازمی‌گردد.
در دستورالعمل‌های نوین کدهایی وجود دارد که به پزشکان، پرستاران و تمامی عوامل مرتبط با حوزه سلامت توصیه می‌کند که در صورت ارتکاب اشتباه آن را بیان کرده و از پنهان کردن آن خودداری کنند چرا که عکس‌العمل به‌موقع در برابر اشتباه، می‌تواند در نجات جان انسان‌ها حیاتی باشد. در این دستورالعمل‌ها، علل اصلی خطاهای پزشکی به بخش‌های مختلفی از جمله بی‌تجربگی پزشکان و پرستاران، روش‌های نوین، سن بسیار بالا و پیچیدگی‌های مراقبت‌های فوری تقسیم شده‌اند. عوامل دیگری از جمله ارتباط ضعیف (چه در زبان گفتار خود بیمار یا پزشک)، پرونده‌های ناقص پزشکی، سوابق نادرست بیمار، دستخط‌های ناخوانا، ناکافی بودن تعداد پرستاران و وجود داروهای متفاوت با نام‌های مشابه در رده‌های بعدی قرار دارند.
در این دستورالعمل‌ها اقدامات خود بیمارها نیز مورد توجه قرار گرفته است؛ خطاهای خود بیمار که به مقدار قابل توجهی آمار خطاهای پزشکی را بالا می‌برد. قضاوت نادرست بیماران از علائم بیماری خیلی ساده می‌تواند به خطای تشخیص بینجامد، برای همین در این دستورالعمل‌ها از پزشکان خواسته میشود که بارها و به شکل‌های مختلف علائم بیماری را بسنجند تا تشخیص آنها برپایه اطلاعات ناصحیح نباشد که این خود به دستور بالارفتن زمان معاینه و زمانی که پزشک باید برای هر بیمار اختصاص دهد، انجامید. مسئولیت ۸۰ درصد از خطاهای پزشکی را می‌توان به گردن فرایند پیچیده درمان و سیستم‌های پزشکی درهم‌تنیده بیمارستانی انداخت که بسیاری از بیماران از آن سردر نمی‌آورند. این دستورالعمل‌ها دلایل و راه‌حل‌ها را تحت سه فاکتور اصلی خلاصه می‌کنند:
پیچیدگی‌های بهداشت و درمان
فناوری‌های پیچیده، جراحی‌های پیچیده، داروهای قدرتمند، مراقبت‌های ویژه و افزایش زمان بستری در بیمارستان از عواملی است که میزان خطاهای پزشکی را افزایش می‌دهد. آموزش مؤثرتر و کارآمدتر پزشکان، بالا رفتن تجربه آنها، آشنا کردن بیماران با زبان ساده با فرایند درمان می‌تواند در کاهش این نوع خطاها مؤثر باشد.
سیستم و فرایند طراحی
در سال ۲۰۰۰، انستیتوی جهانی پزشکی عنوان کرد: «مشکل خطاهای پزشکی به خاطر این نیست که مردم در ارتباط با خدمات پزشکی بد هستند یا توانایی ندارند، بلکه مشکل اینجاست که مردمی خوب و توانا در سیستمی بد مشغول به کار هستند که نیاز است ایمن‌تر و بهینه‌تر شود.» ارتباطات ضعیف و خطوط نامشخص بین کادر پزشکی، پرستاری و سایر عوامل درمان به خطاهای فاحشی می‌انجامد. سیستم‌های تکه‌تکه گزارش‌دهی در بیمارستان‌ها، بارها خطر ایجاد خطا را ایجاد می‌کنند. این عدم هماهنگی به نتایج اشتباه و تشخیص‌های غلط می‌انجامد.
صلاحیت، آموزش و تمرین
دنیای پزشکی با انبوه زیادی از اطلاعات انباشته و منظم‌نشده، مواجه است. اطلاعاتی که طبقه‌بندی نشده و روزبه‌روز به مقدار آنها افزوده میشود. تخصصی درباره آنها به وجود نیامده و آموزش‌های مدونی نیز در موردشان وجود ندارد. عدم اذعان به شیوع بی‌رویه خطاهای پزشکی نه تنها کمکی به بهبود امور نخواهد کرد بلکه ریسک این خطرها را افزایش می‌دهد
سلامت نیوز: دنیا با خطاهای پزشکی چگونه مواجه میشود؟
